1915 шықәсазы Аԥсны еиҿкаахоит «Аҟәатәи аокруг аԥсабареи ауааԥсыреи рыҭҵаара абзиабаҩцәа рхеидкыла». Уи иалахәыз аителлигенциа нага ахаҭарнакцәа еиҿыркаауеит амузеи. Амузеи аартра мҩаԥысуеит маи 17, 1917 шықәсазы.

В. Г. Арӡынба ихьӡ зху Аибашьратә фырхаҵара амузеи аԥҵан 2008 шықәсазы. Хықәкыс иаман аԥсуа жәлар рҭоурых, изнысыз рфырхаҵаратә мҩа, хаҭала 1992-1993 шықәсқәа рзтәи Аԥсны жәлар рџьынџьтәылатә еибашьра аҭоурых аҭҵаара, аибашьра иадҳәало аекспонатқәа реизгара, рцәыргақәҵара.

Дмитри Гәлиа иҧсҭазаара – аҧсуа жәлар рыҧсҭазаареи еидҳәалоуп. Уи дани инаркны аҵыхәтәантәи амшқәа рҟынӡа иҧсадгьыл алахьынҵа ацеиҩишон.

1974 ш. цәыббра 22 рзы Дырмит Иосиф-иҧа Гәлиа 100 шықәса ихыҵра иадҳәалаз аиубилеитә ныҳәа амшқәа рзы иаартын Алитература-мемори- алтә музеи акыр шықәса иҭаацәеи иареи ахьынхоз, аус ахьиуаз (1912 ш. инаркны 1960 шш. рҟынӡа).

Апроект авторцәас иаман – Ленинград ақалақь аҟны аҿыханҵа-сахьала аиқәыршәаратә ҟазара Акомбинат аусзуҩцәа Марк Лев-иҧа Горелики Инна Леиб-иҧҳа Наровлианскаиеи (асценари).